Moldovan Cyrillic alphabet

Not to be confused with Romanian Cyrillic alphabet.

Moldovan Cyrillic
Script type	Alphabet
Time period	1924–1932 1938–present
Languages	Romanian in the Moldavian SSR and other parts of the former Soviet Union (known there as Moldovan)
Related scripts
Parent systems	Phoenician alphabet Greek alphabet Glagolitic script Cyrillic script Moldovan Cyrillic
Sister systems	Romanian Cyrillic alphabet

Welcome (Bine ați venit!) sign in Moldovan Cyrillic in Tiraspol, the capital of Transnistria, in 2012

The Moldovan Cyrillic alphabet is a Cyrillic alphabet designed for the Romanian language spoken in the Soviet Union (Moldovan) and was in official use from 1924 to 1932 and 1938 to 1989 (and still in use today in the breakaway Moldovan region of Transnistria).

History

Until the 19th century, Romanian was usually written using a local variant of the Cyrillic alphabet. A variant based on the reformed Russian civil script, first introduced in the late 18th century, became widespread in Bessarabia after its annexation to the Russian Empire, while the rest of the Principality of Moldavia gradually switched to a Latin-based alphabet, adopted officially after its union with Wallachia that resulted in the creation of Romania. Grammars and dictionaries published in Bessarabia before 1917, both those that used the label "Moldovan" and the few that used "Romanian", used a version of the Cyrillic alphabet, with its use continuing in Bessarabia even after the 1918 union, in order to make the publications more accessible to peasant readers. The Moldovan Cyrillic alphabet was officially introduced in the early 1920s, in the Soviet bid to standardise the orthography of Romanian in the Moldavian ASSR; at the same time furthering political objectives by marking a clear distinction from the Latin-based Romanian orthography introduced in Romania in the 1860s. As was the case with other Cyrillic-based languages in the Soviet Union, such as Russian, Ukrainian or Belarusian, obsolete and redundant characters were dropped in an effort to simplify orthography and boost literacy. It was abandoned for a Latin-based alphabet during the Union-wide Latinisation campaign in 1932. Its re-introduction was decided by the Central Executive Committee of the Moldavian Autonomous Soviet Socialist Republic on May 19, 1938, albeit with an orthography more similar to standard Russian. Following the Soviet occupation of Bessarabia and Northern Bukovina, it was established as the official alphabet of the Moldavian Soviet Socialist Republic until 1989, when a law returned to the standard, Latin-based, Romanian alphabet.

There were several requests to switch back to the Latin alphabet, which was seen "more suitable for the Romance core of the language", in the Moldavian SSR. In 1965, the demands of the 3rd Congress of Writers of Soviet Moldavia were rejected by the leadership of the Communist Party, the replacement being deemed "contrary to the interests of the Moldavian people and not reflecting its aspirations and hopes".

The Moldovan Cyrillic alphabet is still the official and the only accepted alphabet in Transnistria for this language.

Moldovan Cyrillic spellings are also used in the media and in governmental publications in the Republic of Moldova for the names of settlements when writing in Russian, as opposed to using their Russian forms (e.g. Кишинэу is used in place of Кишинёв for the name of the city of Chișinău).

Description

All but one of the letters of this alphabet can be found in the modern Russian alphabet, the exception being the zhe with breve: Ӂ ӂ (U+04C1, U+04C2). The Russian letters Ё, Щ, and Ъ are absent from the Moldovan Cyrillic alphabet, and the former two are usually substituted with corresponding clusters ЬО and ШТ respectively.

The following chart shows the Moldovan Cyrillic alphabet compared with the Latin alphabet currently in use. IPA values are given for the post-1957 literary standard.

Cyrillic letter:	Equates to Latin letter:	Name	As employed in this context:	IPA	Example
А а	a	а (a)		/a/
Б б	b	бе (be)		/b/
В в	v	ве (ve)		/v/
Г г	g, gh	ге (ghe)	gh used before i or e, elsewhere g	/ɡ/	Ghidul = Гидул, Gheorghe = Георге, Dragnea = Драгня
Д д	d	де (de)		/d/
Е е	e, ie	е (e)	ie after a vowel or if it alternates with ia, elsewhere e	/e/, /je/	Sovietică = Советикэ (alternated with ia), Moșie = Мошие, șuierătoare = шуерэтоаре
Ж ж	j	же (je)		/ʒ/
Ӂ ӂ	g, ge, gi	ӂе (ge)	g before i and e, ge before a, gi elsewhere	/dʒ/	fulgerele = фулӂереле, geanta = ӂянта
З з	z	зе (ze)		/z/
И и	i, ii	и (i)	ii used at end of word, i elsewhere	/i/	Codrii = Кодрий
Й й	i	и скурт (i scurt)	before and after vowels	/j/	Doina = Дойна
К к	c, ch	ка (ka)	ch before i and e, c elsewhere	/k/	Chirilice = Кириличе, Cherestea = Керестя
Л л	l	ле (le)		/l/
М м	m	ме (me)		/m/
Н н	n	не (ne)		/n/
О о	o	о (o)		/o/
П п	p	пе (pe)		/p/
Р р	r	ре (re)		/r/
С с	s	се (se)		/s/
Т т	t	те (te)		/t/
У у	u	у (u)		/u/
Ф ф	f	фе (fe)		/f/
Х х	h	ха (ha)		/h/
Ц ц	ț	це (țe)		/ts/
Ч ч	c, ce, ci	че (ce)	c before i and e, ce before a, ci elsewhere	/tʃ/	ce = че, ceasuri = чясурь, Socialistă = Сочиалистэ, zbuciumul = збучумул
Ш ш	ș	ше (șe)		/ʃ/
Ы ы	â, î	ы (î)	â and î	/ɨ/	România = Ромыния, înțelegere = ынцелеӂере
Ь ь	i	семнул моале (semnul moale)	At end of word (usually)	/ʲ/ (i.e. palatalization of preceding consonant)	veșnici = вешничь
Э э	ă	э (ă)		/ə/	răsunet = рэсунет
Ю ю	iu	ю (iu)		/ju/, /ʲu/	iulie = юлие
Я я	ea, ia	я (ia)	ea after a consonant or е, ia elsewhere	/ja/, /ʲa/	Neaga = Няга, Piatră = Пятрэ

Sample text

This text is from Deşteaptă-te, române.

Latin script	Moldovan Cyrillic script
Deşteaptă-te, române, din somnul cel de moarte, În care te-adânciră barbarii de tirani! Acum ori niciodată, croieşte-ţi altă soarte, La care să se-nchine şi cruzii tăi duşmani.	Дештяптэ-те, ромыне, дин сомнул чел де моарте, Ин каре т'ядынчирэ барбарий де тирань! Акум орь ничодатэ кроеште-ць алтэ соарте, Ла каре сэ се-нкине ши крузий тэй душмань.
Acum ori niciodată să dăm dovezi la lume Că-n aste mâni mai curge un sânge de roman, Şi că-n a noastre piepturi păstrăm cu fală-un nume Triumfător în lupte, un nume de Traian!	Акум орь ничодатэ сэ дэм довезь ла луме Кэ-н асте мынь май курӂе ун сынӂе де роман, Ши кэ-н а ноастре пиептурь пэстрэм ку фалэ-ун нуме Триумфэтор ын лупте, ун нуме де Траян!
Înalţă-ţi lata frunte şi caută-n giur de tine, Cum stau ca brazi în munte voinici sute de mii; Un glas ei mai aşteaptă şi sar ca lupi în stâne, Bătrâni, bărbaţi, juni, tineri, din munţi şi din câmpii!	Ыналцэ-ць лата фрунте ши каутэ-н ӂур де тине, Кум стау ка бразь ын мунте войничь суте де мий; Ун глас ел май аштяптэ ши сар ка лупь ын стыне, Бэтрынь, бэрбаць, жунь, тинерь, дин мунць ши дин кымпий!
Priviţi, măreţe umbre, Mihai, Ştefan, Corvine, Româna naţiune, ai voştri strănepoţi, Cu braţele armate, cu focul vostru-n vine, "Viaţa-n libertate ori moarte!" strigă toţi.	Привиць, мэреце умбре, Михай, Штефан, Корвине, Ромына нациуне, ай воштри стрэнепоць, Ку брацеле армате, ку фокул востру-н вине, "Вияца-н либертате орь моарте!" стригэ тоць.
Pre voi vă nimiciră a pizmei răutate Şi oarba neunire la Milcov şi Carpaţi! Dar noi, pătrunşi la suflet de sfânta libertate, Jurăm că vom da mâna, să fim pururea fraţi!	Пре вой вэ нимичирэ а пизмей рэутате Ши оарба неунире ла Милков ши Карпаць! Дар ной, пэтруншь ла суфлет де сфынта либертате, Журэм кэ вом да мына, сэ фим пуруря фраць!
O mamă văduvită de la Mihai cel Mare Pretinde de la fii-şi azi mână d-ajutori, Şi blastămă cu lacrămi în ochi pe orişicare, În astfel de pericul s-ar face vânzători!	О мамэ вэдувитэ де ла Михай чел Маре Претинде де ла фий-ши азь мынэ д-ажуторь, Ши бластэмэ ку лакрэмь ын окь пе орьшикаре, Ын астфел де перикул с-ар фаче вынзэторь!
De fulgere să piară, de trăsnet şi pucioasă, Oricare s-ar retrage din gloriosul loc, Când patria sau mama, cu inima duioasă, Va cere ca să trecem prin sabie şi foc!	Де фулӂере сэ пьярэ, де трэснет ши пучоасэ, Орькаре с-ар ретраӂе дин глориосул лок, Кынд патрия сау мама, ку инима дуйоасэ, Ва чере ка сэ тречем прин сабие ши фок!
N-ajunse iataganul barbarei semilune, A cărui plăgi fatale şi azi le mai simţim; Acum se vâră cnuta în vetrele străbune, Dar martor ne e Domnul că vii nu o primim!	Н-ажунӂе ятаганул барбарей семилуне, А кэруй плэӂь фатале ши азь ле май симцим; Акум се вырэ кнута ын ветреле стрэбуне, Дар мартор не де Домнул кэ вий ну о примим!
N-ajunse despotismul cu-ntreaga lui orbie, Al cărui jug din seculi ca vitele-l purtăm; Acum se-ncearcă cruzii, în oarba lor trufie, Să ne răpească limba, dar morţi numai o dăm!	Н-ажунӂе деспотисмул ку-нтрягэ луй орбие, Ал кэруй жуг де секуль ка вителе-л пуртэм; Акум се-нчаркэ крузий, ку оарба лор труфие, Сэ не рэпяскэ лимба, дар морць нумай о дэм!
Români din patru unghiuri, acum ori niciodată Uniţi-vă în cuget, uniţi-vă-n simţiri! Strigaţi în lumea largă că Dunărea-i furată Prin intrigă şi silă, viclene uneltiri!	Ромынь дин патру унгиурь, акум орь ничодатэ Уници-вэ ын куӂет, уници-вэ-н симцирь! Стригаць ын лумя ларгэ кэ Дунэря-й фуратэ Прин интригэ ши силэ, виклене унелтирь!
Preoţi, cu crucea-n frunte căci oastea e creştină, Deviza-i libertate şi scopul ei preasfânt. Murim mai bine-n luptă, cu glorie deplină, Decât să fim sclavi iarăşi în vechiul nost'pământ!	Преоць, ку кручя-н фрунте кэч оастя е крештинэ, Девиза-й либертате ши скопул ей прясфынт. Мурим май бине-н луптэ, ку глорие деплинэ, Декыт сэ фим склавь ярэшь ин векиул ност'пэмынт!

See also

• Romanian alphabet
• Romanian Cyrillic alphabet
• Romanian transitional alphabet
• Ӂ

References

• King, Charles (2000). The Moldovans: Romania, Russia and the Politics of Culture. Hoover Institution Press. ISBN 0-8179-9792-X.
• Chinn, Jeffrey (1993). "The Politics of Language in Moldova" (PDF). Demokratizatsya. 2 (2): 309–315. Retrieved August 22, 2011.

External links

• Moldovan Cyrillic alphabet – example text and comparison with Latin script
• Moldovan Cyrillic (молдовеняскэ) • Keyboard Layout for Windows